Co najbardziej odróżnia beton od innych materiałów stosowanych do budowy domu?
Do wybudowania domu w stanie surowym otwartym, czyli takim, w którym ściany, stropy i schody przykryte są dachem, stosuje się zwykle kilka różnych materiałów. Najczęściej są to beton, stal i drewno oraz elementy murowe w postaci bloczków lub pustaków. Materiały te różnią się między sobą wieloma parametrami technicznymi, mającymi decydujący wpływ na to, które elementy domu są z nich wykonywane. Jest jednak coś, co szczególnie wyróżnia beton od pozostałych, wymienionych wyżej materiałów budowlanych.
W Polsce większość domów jednorodzinnych jest murowana. Jest to pojęcie bardzo umowne, ponieważ murowanie z drobnowymiarowych pustaków czy bloczków dotyczy jedynie ścian nośnych (Fot. 1) i – zazwyczaj – także działowych. Już bowiem ławy fundamentowe, na których stoją te domy, wykonane są z betonu, który – dla zwiększenia ich odporności na nierównomierne osiadanie gruntu – zbrojony jest prętami stalowymi.
Takie betonowe ławy wykonywane są zresztą także w domach drewnianych, czyli takich, których ściany powyżej poziomu podłogi parteru, a także stropy, schody i stromy dach, zbudowane są wyłącznie z drewna. Dotyczy to również budynków, które mają piwnice ze ścianami wymurowanych z betonowych bloczków (Fot. 2).
Zobacz: Dlaczego bez betonu nie da się zbudować domów drewnianych?
Kolejnym elementem domów, nazywanych murowanymi, są stropy i schody, które obecnie najczęściej wykonuje się na miejscu budowy z żelbetu, czyli betonu zbrojonego stalą. Dotyczy to szczególnie monolitycznych stropów płytowych (Fot. 3), ale także gęstożebrowych, które swoją nośność zawdzięczają częściowo prefabrykowanym belkom żelbetowym oraz betonowej płycie, układanej na budowie nad stropowymi pustakami wypełniającymi.
Zobacz: Który strop z betonu jest łatwiejszy do wykonania w domu jednorodzinnym?
Podobnie jest z więźbami, czyli konstrukcjami dachów stromych. Są one wykonywane z drewnianych belek i krawędziaków, które jedynie w szczególnych sytuacjach podpierane są w kalenicy walcowanymi, najczęściej dwuteowymi belkami stalowymi (Fot. 4).
Użycie różnych materiałów budowlanych do wykonywania tych elementów domu, w których ich właściwości będą najlepiej wykorzystane, jest oczywiście z wielu względów rozwiązaniem racjonalnym. Nie zmienia to faktu, że jest coś, co odróżnia beton od różnego rodzaju bloczków i pustaków ściennych, drewnianych i stalowych belek oraz okrągłych prętów zbrojeniowych.
Po prostu – w przeciwieństwie do betonu – są one przywożone są na plac budowy w postaci gotowej i podczas budowy domu wykonawcy muszą je jedynie przyciąć do potrzebnych wymiarów lub poddać innej, ale zwykle bardzo ograniczonej obróbce mechanicznej. Tymczasem beton w postaci płynno-plastycznej mieszanki betonowej jest dostarczany z pobliskiej wytwórni betonowozami (Fot. 5) lub wytwarzany bezpośrednio na placu budowy z cementu, kruszywa i wody.
Uwaga! Wyjątkiem są jedynie częściowo prefabrykowane belki stropów gęstożebrowych ze zbrojeniem kratownicowym, zatopionym w betonowych stopkach oraz betonowe bloczki fundamentowe i keramzytobetonowe pustaki stropowe i kominowe, które na budowę domu są również dostarczane w postaci gotowej.
„Wyjątkowy” beton
W przeciwieństwie do materiałów ściennych oraz elementów z drewna i stali, ostateczna postać wykonanych z betonu elementów konstrukcji domu powstaje na budowie. Przykładem tego jest układana na pustakach i belkach stropu gęstożebrowego płynna mieszanka betonowa, z której świeżo wykonana płyta nadbetonu powinna być od razu starannie zagęszczona (Fot. 6).
Gdy cement zacznie wiązać, a beton – twardnieć, należy taką płytę jeszcze przez kilka pierwszych dni chronić przed zbyt szybkim odparowywaniem wody zarobowej do otoczenia. Podobnie jest z żelbetowymi belkami, słupami czy schodami, które formuje się z mieszanki betonowej, układanej w odpowiednio ukształtowanych deskowaniach.
Przeprowadzenie tych prac zgodnie ze sztuką budowlaną wymaga od wykonawców umiejętności, odpowiednio dużego doświadczenia i rzetelności, dlatego że to przede wszystkim od nich zależy, czy wykonane z betonu elementy będą miały projektowane parametry wytrzymałościowe oraz odpowiednią sztywność i dużą trwałość. Nie dotyczy to dostarczonych na budowę elementów drewnianych, murowych czy stalowych, za których jakość – także techniczną – odpowiadają ich producenci.
Przy czym nie ma znaczenia, czy mieszanka, z której będą wykonywane betonowe i żelbetowe elementy domu, została przygotowana w wytwórni betonu towarowego, czy „wykręcona” ze składników w betoniarce na placu budowy. Ważne jedynie, by zawsze do jej przygotowania użyto pewnego cementu, wyprodukowanego w cementowni.
Zobacz: Dlaczego do budowy domu należy używać tylko pewnego cementu?
Jeśli zostałby on zastąpiony jakąkolwiek mieszanką cementowo-popiołową o nieznanym składzie, to nawet najbardziej doświadczony i rzetelny wykonawca może nie być w stanie wykonać dobrej jakości elementów z betonu. Przy czym – co ważne – może się to zdarzyć raczej tylko wtedy, gdy mieszanka betonowa jest przygotowywana w betoniarce na placu budowy. Żadna powiem szanująca się wytwórnia betonu towarowego nie zastąpi pewnego cementu, pochodzącego z cementowni, jakąkolwiek mieszanką cementowo-popiołową. Zysk bowiem z takiej zamiany miałaby bardzo niewielki, natomiast straty – także finansowe – mogłaby mieć z tego powodu bardzo duże.
WIĘCEJ NA TEN TEMAT
Od czego zależy nośność, sztywność i trwałość konstrukcji betonowych i żelbetowych?
Dlaczego mieszankę betonową po ułożeniu w formie trzeba starannie zagęścić?
Jak w upalne dni pielęgnować świeżo wykonane betonowe i żelbetowe elementy domu?
Dlaczego konstrukcje żelbetowe nie są łatwe do poprawnego zaprojektowania i wykonania?
Dlaczego elementy wykonane z betonu z wytwórni są lepsze od tych z betonu „wykręconego” na budowie?