Dlaczego żelbetowe elementy domu powinna wykonywać jedynie dobrze przygotowana do tego firma budowlana?
Beton ma tak dużo zalet, że już od dłuższego czasu powszechnie wykonuje się z niego elementy konstrukcyjne domów. Przy czym dotyczy to nie tylko wielokondygnacyjnych budynków płytowych i szkieletowych, ale także – znacznie od nich mniejszych – domów jednorodzinnych. O ile jednak profesjonalizm firm budujących te pierwsze – ze względu na ich skalę – nie budzi zwykle zastrzeżeń, o tyle na budowie małych domów bywa z tym różnie.
Na budowach domów jednorodzinnych spotkać można niestety firmy budowlane, którym jedynie wydaje się, że umieją dobrze radzić sobie z betonem. Przy czym najgorzej jest zazwyczaj wtedy, gdy uważają, że wykonywanie z niego elementów konstrukcyjnych domu – poczynając od fundamentów, a na stropach kończąc – to doprawdy niż trudnego.
Tymczasem jest to materiał, którego ostateczna forma wykonywanych z niego elementów domu powstaje dopiero na budowie. Dlatego o ich parametrach technicznych decyduje nie tylko skład i konsystencja mieszanki betonowej. Bardzo ważne jest też staranne ułożenie i zagęszczenie jej w deskowaniu, a także właściwa pielęgnacja świeżo wykonanych elementów domu przez pierwsze kilka dni twardnienia betonu. Dlatego zawsze warto, by inwestorzy – przed wybraniem firmy do budowy swojego domu w stanie surowym – najpierw w miarę dokładnie przyjrzeli się jej wcześniejszym realizacjom.
Oczywiście dla jakości i trwałości domu ważne jest, by nie tylko jego betonowe i żelbetowe elementy byłe wykonane zgodnie ze sztuką budowlaną (Fot. 1). Dotyczy to także na przykład drewnianych więźb dachowych. Różnica pomiędzy nimi polega jednak na tym, że te ostatnie – w razie potrzeby – można stosunkowo łatwo poprawić, podczas gdy z tymi, które wykonane są z betonu, jest to zdecydowanie trudniejsze. Dotyczy to szczególnie elementów żelbetowych, których ewentualne wzmocnienie jest nie tylko pracochłonne, ale też – jeśli ma być to zrobione poprawnie – wymaga sporej wiedzy inżynierskiej.
Zobacz: Dlaczego ściany domów z żelbetowym szkieletem konstrukcyjnym są odporne na uszkodzenia?
Poprawnie wykonane elementy z betonu
Większość żelbetowych i betonowych elementów domu wykonuje się teraz z mieszanki betonowej, przygotowanej w wytwórni betonu towarowego i przywiezionej na budowę betonowozami. Daje to gwarancję, że jest ona dobrej jakości i została przygotowana z pewnego cementu, pochodzącego z cementowni. Dodatkową zaletą jest to, że przywieziona na plac budowy mieszanka betonowa podawana jest w miarę szybko na deskowanie za pomocą pompy (Fot. 2). Umożliwia to jej staranne rozłożenie i zagęszczenie na deskowaniu, zanim rozpocznie się proces wiązania cementu.
Dla nośności i sztywności konstrukcji żelbetowych bardzo ważne jest też ich zbrojenie, przy czym dotyczy to zarówno belek i słupów, jak i – w szczególności – monolitycznych stropów płytowych (Fot. 3). Zbrojenie to powinno być nie tylko dobrze zaprojektowane – musi być później także poprawnie powiązane w szkielety z prętów zbrojeniowych o odpowiedniej średnicy i kształcie. Wymaga to od wykonawców umiejętności czytania rysunków konstrukcyjnych oraz odpowiedniego doświadczenia, ponieważ nie jest to wcale łatwe zadanie.
Na marginesie: przy okazji wizyty na budowie warto sprawdzić również, czy znajdują się na niej wyłącznie worki z pewnym cementem, wyprodukowanym w cementowni. Jeśli bowiem do przygotowania mieszanki betonowej na placu budowy firma wykonawcza używa zamiast niego jakichkolwiek mieszanek cementowo-popiołowych, to od razu lepiej jest z niej zrezygnować. Mieszanki te nie spełniają bowiem wymagań normy cementowej, więc istnieje duże ryzyko, że wykonane z niej elementy betonowe i żelbetowe nie będą miały wystarczającej nośności i trwałości.
Zobacz: Dlaczego do budowy domu należy używać tylko pewnego cementu?
Przykłady dobrze i źle wykonanych elementów z betonu
Podczas wizyty na budowach, prowadzonych przez potencjalnych wykonawców domu, inwestorzy powinni oczywiście zwrócić przede wszystkim uwagę na jakość zrealizowanych przez niego elementów z betonu. Dotyczy to szczególnie tych, które zbrojone są prętami stalowymi, czyli żelbetowych stropów, schodów, a także belek i słupów. Oto kilka „z życia wziętych” przykładów takich obserwacji, które mogą im pomóc wybrać dobrego wykonawcę do budowy swojego domu.
Ławy fundamentowe. Wykonywanie ich bezpośrednio w wąskich wykopach nie jest z pewnością najlepszym rozwiązaniem, ale w sprzyjających warunkach gruntowych doświadczona i sumienna firma budowlana jest w stanie zrobić to dobrze (Fot. 4). Na pewno nie jest taką ta, która ławy fundamentowe wykonała nie tylko bez zachowania poziomu ich górnej powierzchni, ale przede wszystkim zrobiła to na działce, na której z powierzchni obrysu przyszłego domu nie usunęła wcześniej ziemi roślinnej (Fot. 5).
Zobacz: Dlaczego betonowanie ław fundamentowych bezpośrednio w wykopie nie jest dobrym rozwiązaniem?
Deskowanie stropu płytowego. Jeśli do wykonania żelbetowego stropu płytowego firma używa inwentaryzowanych deskowań, składających się z impregnowanych blatów, drewnianych belek dwuteowych i metalowych stempli o regulowanej wysokości (Fot. 6), to jest wielce prawdopodobne, że potrafi także poprawnie go zazbroić i zabetonować. I nie ma większego znaczenia, czy szalunki te są jej własnością, czy też jedynie wypożyczyła je na czas budowy.
Natomiast, gdy firma budowlana zamierza wykonać strop płytowy na deskowaniu, zrobionym z desek i stempli z drewnianych okrąglaków (Fot. 7), to nie należy się spodziewać, że będzie on dobrej jakości, a jego dolna powierzchnia – równa i gładka. Gdy bowiem deski zostaną ułożone na styk, to pod wpływem wilgoci z mieszanki betonowej deskowanie zacznie „puchnąć” i deformować się. Przy rozsuniętych deskach to się wprawdzie nie stanie, ale podczas betonowania stropu z mieszanki betonowej zacznie wtedy wypływać z pomiędzy nich zaczyn cementowy i twardniejący beton stanie się w dolnej strefie porowaty. Nie wytworzy też na prętach zbrojeniowych warstwy chroniącej je przed korozją.
Zobacz: Dlaczego rodzaj deskowania może mieć wpływ na jakość żelbetowego stropu płytowego?
Zabetonowane elementy domu. Po jakości wykonanych żelbetowych stropów, belek, słupów i schodów da się łatwo ocenić umiejętności i doświadczenie wykonawców. Dla przykładu: doświadczona w pracach zbrojarskich i betoniarskich firma budowlana potrafi wykonać płytowy strop żelbetowy w taki sposób, że jego dolna powierzchnia będzie równa i gładka (Fot. 8). Potrzebuje do tego nie tylko inwentaryzowanych (powtarzalnych) szalunków, ale i plastikowych podkładek dystansowych, które oddzielą od nich dolne pręty szkieletu zbrojeniowego. Do tego musi umieć tak ułożyć i zagęścić mieszankę betonową na deskowaniu, by nie doszło do jej rozwarstwienia, a zbrojenie stropu zostało w całości otoczone betonem.
W stropie żelbetowym, wykonanym przez firmę nie mającą odpowiednich umiejętności, pręty zbrojeniowe są widoczne od spodu stropu (Fot. 9), a ich współpraca z betonem przy przenoszeniu obciążeń jest wtedy wyraźnie ograniczona. Jest też wielce prawdopodobne, że w dolnej strefie stropu powstaną rysy o rozwartości przekraczającej wartości dopuszczalne, określone w normie żelbetowej. Takie nieosłonięte betonem pręty stalowe są też narażone na korozję, co z czasem może prowadzić do zmniejszenia nośności stropu i zwiększenia jego ugięcia.
Zobacz: Czym grożą błędy popełnione podczas wykonywania stropu monolitycznego?
WIĘCEJ NA TEN TEMAT
Od czego zależy nośność, sztywność i trwałość konstrukcji betonowych i żelbetowych?
Dlaczego mieszankę betonową po ułożeniu w formie trzeba starannie zagęścić?
Jak zagęścić mieszankę betonową w słupach konstrukcyjnych?
Dlaczego fundamenty domu warto wykonać ze szczelnego betonu?
Dlaczego właściwe otulenie prętów zbrojeniowych jest dla konstrukcji żelbetowych takie ważne?
Jak zapewnić właściwą otulinę prętom zbrojeniowym?
Dlaczego konstrukcje monolityczne można wykonywać tylko z żelbetu?