Dlaczego betonowanie ław fundamentowych bezpośrednio w wykopie nie jest dobrym rozwiązaniem?
Zdecydowana większość domów jednorodzinnych w Polsce budowana jest na tradycyjnych ławach i ścianach fundamentowych, chociaż w budynkach z coraz lepiej zaizolowanymi termicznie ścianami i dachem są one sporymi mostkami cieplnymi. Wciąż jeszcze niewielu inwestorów decyduje się na zbudowanie domu na płycie fundamentowej, która nie tylko z boków, ale i na całej swojej dolnej powierzchni oddzielona jest od gruntu grubą warstwą ocieplenia.
Jednak nie tylko z powodu strat ciepła, ławy fundamentowe nie są dla domu dobrym rozwiązaniem. Inna wada wiąże się z trwałością i jakością takich fundamentów. Ławy są bowiem najczęściej betonowane bezpośrednio w wykonanych w gruncie wąskich wykopach (Fot. 1), których pionowe ściany łatwo jest uszkodzić podczas prac fundamentowych. Nawet jednak gdy tak się nie stanie, wykonane w ten sposób ławy nie mają równych bocznych powierzchni, w przeciwieństwie do tych, które zostały zabetonowane w deskowaniu.
WYKOPY POD ŁAWY
Wykonanie wykopów jedynie pod same ławy – oczywiście po wcześniejszym zdjęciu warstwy ziemi roślinnej z obrysu budynku – oznacza mniejszy zakres robót ziemnych. Nie trzeba też czasowo składować gdzieś dużych ilości gruntu, jak to ma miejsce wtedy, gdy w celu zrobienia fundamentów wykonuje się pod przyszłym budynkiem wykop szerokoprzestrzenny aż do głębokości ich posadowienia.
Zrobienie wykopów tylko pod ławy jest jednak o tyle trudniejsze, że trzeba je robić ręcznie. Przy użyciu do tego celu małej koparki nie da się bowiem wykonać ich wystarczająco dokładnie, a przy tym istnieje duże zagrożenie, że podczas jej manewrów zostaną „nadwyrężone” już wykonane wykopy.
Należy również zdawać sobie sprawę z tego, że nie wszędzie da się wykonać wąskie wykopy pod ławy. Jest to na przykład trudne, gdy na działce jest grunt piaszczysty. Nawet gdy jest on na tyle zagęszczony, że da się zrobić wykopy pod ławy, to ich skarpy mogą zacząć się osypywać nie tylko podczas ich betonowania.
Przy czym niekoniecznie musi być to spowodowane wysychaniem odsłoniętego gruntu – bardziej prawdopodobne, że ktoś nieostrożnie postawi stopę przy brzegu wykopu. Nikt już bowiem nie przestrzega teraz zaleceń „przedwojennych” fachowców, którzy dla uniknięcia zniszczenia skarp radzili układać deski wzdłuż krawędzi wykopów.
Zrobienie wąskich wykopów w gruntach gliniastych jest oczywiście dla ich stabilności mniej groźne, ale też trudniej je wykonać ręcznie, zwłaszcza jeśli grunty te są w stanie zwartym lub półzwartym.
Niezależnie jednak od rodzaju gruntu na działce, wykopy należy robić krótko przed betonowaniem ław, zwłaszcza że przy postępujących zmianach klimatycznym nie sposób przewidzieć, czy nie zostaną niespodziewanie zalane przez ulewne deszcze.
BETONOWANIE ŁAW W WYKOPACH
Mała stabilność ścian wąskich wykopów może bardzo utrudnić samo betonowanie ław (Fot. 2). Oberwanie się kawałka skarpy w trakcie układania mieszanki betonowej powoduje wymieszanie się jej z gruntem, przez co ława nie tylko nie ma projektowanych wymiarów, ale też zapiaszczony beton nie będzie chronił jej zbrojenia.
Również układanie mieszanki betonowej w wykopie, gdy na jego dnie znajduje się woda z deszczu (Fot. 3) lub warstwa nawodnionego przez nią gruntu rodzimego, nie może dać dobrych efektów. Szczególnie dotyczy to sytuacji, gdy na działce wykopy wykonane są w słabo przepuszczalnych dla wody gruntach gliniastych.
Jeśli więc postanowiono betonować ławy bezpośrednio w wykopie, to powinien być on suchy, a prace betoniarskie przeprowadzone szybko, ale z zachowaniem dużej ostrożności (co oczywiście nie jest zaleceniem łatwym do spełnienia).
Nawet jednak i wtedy należy liczyć się z tym, że część zaczynu cementowego będzie przenikać do gruntu, przez co beton na spodzie i przy bocznych powierzchniach ławy zrobi się porowaty i słaby, a przez to mniej odporny na zwilgocenie i destrukcję spowodowaną jego zamarzaniem.
Dlatego, jeśli wykonawca decyduje się na zrobienie ław w wykopie, to lepiej żeby miały one nieco większe wymiary niż w projekcie. Tym bardziej, że ław fundamentowych zwykle nie izoluje się przeciwwilgociowo z boków, a tych, betonowanych w wykopach, dotyczy to szczególnie. I to nie tylko dlatego, że ich boczne powierzchnie są nierówne. Zaizolować z boku ławy można (i warto) tylko wtedy, gdy są one wykonywane w deskowaniu i mają równe, gładkie powierzchnie (Fot. 4).
WYKOPY WYŁOŻONE FOLIĄ
Dla uniknięcia wielu problemów, które występują podczas wykonywania ław bezpośrednio w wykopie, wystarczy przed betonowaniem wyłożyć go folią budowlaną (Fot. 5).
Wtedy układana mieszanka betonowa nie ma bezpośredniego kontaktu z gruntem, więc nie będzie on z niej odciągał zaczynu cementowego. Nie ma też zagrożenia, że podawany świeży beton zostanie wymieszany z gruntem z powodu obrywania się skarp wykopu.
Dodatkowo folie, którymi wyłożono wykopy, można później z bardzo dobrym skutkiem wykorzystać do pielęgnacji świeżego betonu, osłaniając ławy jej zakładami, wywiniętymi wcześniej na brzegi wykopów.
Uwaga! Do zbrojenia ław, wykonywanych w takich wykopach, nie można podłączać instalacji odgromowej, ponieważ folia odizolowuje je od wilgotnego gruntu, niezbędnego do przepływu ładunków elektrycznych. Jeśli dom ma mieć taką instalację, to należy zastosować, umieszczone poza obrysem budynku, uziomy pionowe lub otokowy.
ŁAWY BETONOWANE W DESKOWANIACH
Problemów, które występują podczas wykonywania ław fundamentowych bezpośrednio w wykopach, nie ma wtedy, gdy są one betonowane w deskowaniach inwentaryzowanych lub zbitych z desek (Fot. 6).
Wymaga to oczywiście zrobienia wykopu szerokoprzestrzennego pod obrysem przyszłego budynku, jednak nie powiększa to znacząco całkowitego kosztu jego budowy, tym bardziej, jeśli weźmie się pod uwagę, że dzięki temu nasz dom ma szanse stać na całkowicie „zdrowych” fundamentach.
Warto jedynie, by deskowania były ustawione na warstwie podkładu z chudego betonu – wtedy będzie je można rozmieścić zgodnie z projektem fundamentów, a świeżo układany beton nie będzie się mieszał z gruntem.
Uwaga! Niezależnie od tego, czy ławy są betonowane w wykopach czy w deskowaniu, opłaca się wykonać je z betonu szczelnego. Nie kosztuje on dużo więcej niż zwykły, a jest od niego zdecydowanie trwalszy, mocniejszy i bardziej odporny na wilgoć (zobacz: Dlaczego fundamenty domu warto wykonać ze szczelnego betonu?).
Najważniejsze jednak, żeby mieszanka betonowa, z której będą wykonane ławy fundamentowe, zrobiona była z cementu, wyprodukowanego w cementowni. Na nic się bowiem zda nawet największa staranność przy wykonywaniu fundamentów domu, jeśli do zrobienia betonu zostanie użyta jakakolwiek mieszanka prawdziwego „normowego” cementu z różnego pochodzenia popiołami.
Na szczęście do wykonania fundamentów nawet niewielkiego domu jednorodzinnego potrzeba na tyle dużo betonu, że nie opłaca się go „wykręcać” na budowie w betoniarce i taczkami rozwozić po placu budowy.
Zamawiając beton towarowy w wytwórni możemy być więcej niż pewni, że zostanie on przygotowany z pewnego cementu, pochodzącego z cementowni. Użycie bowiem do tego celu jakiejkolwiek mieszanki cementowo-popiołowej byłoby dla wytwórni – z wielu względów, także finansowych – po prostu bardzo nieopłacalne.
WIĘCEJ NA TEN TEMAT:
Dlaczego na budowie domu warto używać tylko prawdziwego cementu?
Dlaczego fundamenty domu warto wykonać ze szczelnego betonu?
Jakie domieszki do betonu warto stosować na budowie domu?