Dlaczego bez betonu nie da się zbudować domów drewnianych?
Podczas budowy domów murowanych zużywa się bardzo dużych ilości betonu. Można by się nawet zastanawiać, dlaczego wciąż nazywa się je murowanymi, skoro nie tylko wagowo, ale i objętościowo, betonu jest w nich więcej niż bloczków czy pustaków, z których wymurowane są ich ściany. Zaskakująco dużo jest też betonu… w domach drewnianych – choć z pewnością nie aż tyle, by mogło mieć to wpływ na zmianę ich klasyfikacji.
Obecność betonu w współczesnych domach jednorodzinnych nazywanych murowanymi jest czymś oczywistym. Bez betonowych i żelbetowych elementów – fundamentów, stropów, schodów, belek i słupów – żadnego z nich nie dałoby się zbudować, a przynajmniej nie byłyby one tak trwałe, sztywne i bezpieczne dla mieszkańców.
Inaczej jest z domami drewnianymi, których konstrukcja powyżej poziomu podłogi parteru wykonana jest przede wszystkim z drewna. Jednak i one mają fundamenty lub piwnice wykonane z betonu – i to niezależnie od tego, czy są wybudowane z pełnych bali (Fot. 1), czy też w technologii lekkiego szkieletu drewnianego, nazywanej kanadyjską.
FUNDAMENTY Z BETONU
Powszechność używania betonu do wykonywania fundamentów domów jednorodzinnych wynika przede wszystkim z jego właściwości. Jest materiałem bardzo mocnym, trwałym, niepalnym i odpornym na wahania temperatury, a jednocześnie stosunkowo tanim. Dobrze też znosi kontakt z zawilgoconym okresowo gruntem, ale lepiej zabezpieczyć go izolacją przeciwwilgociową przed kwasami organicznymi, powstającymi po deszczu w warstwie ziemi roślinnej.
Ważne jedynie, żeby do wykonania fundamentów użyć odpowiedniej mieszanki betonowej, zaprojektowanej i przygotowanej z wyprodukowanego w cementowni pewnego cementu (zobacz: Dlaczego fundamenty domu warto wykonać ze szczelnego betonu?).
Nie zawsze jednak fundamenty domów wykonywano z betonu. W Polsce jeszcze sto lat temu używano do tego celu przede wszystkim pełnej cegły ceramicznej lub kamieni polnych, układanych na zaprawie wapiennej lub glinowej. Zdarzało się też, że pod małymi budynkami wykonywano fundamenty z bali z drewna dębu lub z nieodżywiczonej sosny.
Fundamenty te nie wyróżniały się trwałością, szczególnie wtedy, gdy na działce nie było sprzyjających dla nich warunków gruntowo-wodnych. Nic zatem dziwnego, że gdy na ziemiach polskich zaczęła rozwijać się produkcja cementu portlandzkiego, postanowiono to zmienić. Do wykonywania fundamentów z betonu namawiał między innymi autor książeczki (Fot. 2), wydanej nakładem Związku Polskich Fabryk Portland-Cementu w 1928 roku, a więc prawie sto lat temu:
… „Fundamenty betonowe nie psują się od mrozu, odwilży lub innych zmian pogody. Są one ogniotrwałe, mocne, wytrzymałe, a przy tem szczury ich nie niszczą, gdyż nie mogą przegryźć betonu.”…
Przedstawione w tej – skromnej tylko z pozoru – publikacji zasady wykonywania ław (nazywanych wtedy bankietami) oraz ścian fundamentowych (Fot. 3), niewiele zmieniły się do chwili obecnej. Dotyczy to również budowy betonowych ścian piwnic, przykrytych żelbetowym stropem.
Świadczy to bardzo dobrze o ogromnej wiedzy na temat konstrukcji z betonu – niepodpisanego z imienia i nazwiska – jej autora. W każdym razie jego talent narracyjny z pewnością przyczynił się do tego, że na terenach Polski szybko zaczęła rosnąć popularność cementu oraz konstrukcji betonowych i żelbetowych. I nie dotyczyło to oczywiście tylko fundamentów z betonu…
FUNDAMENTY DOMÓW DREWNIANYCH
Dla domów drewnianych betonowe fundamenty są nie tylko gwarancją bezpiecznego przeniesienia na grunt wszystkich występujących w nich obciążeń. Mają one też swój udział w zapewnieniu sztywności takich domów, ponieważ ich ściany są zamocowane za pomocą stalowych kotew w solidnych, betonowych ścianach fundamentowych (Fot. 4). Dzięki temu nie ma obawy, że nie tylko nie wywrócą się, ale nawet nie przemieszczą pod wpływem silnych podmuchów porywistego wiatru.
Dotyczy to oczywiście w dużo większym stopniu lekkich domów kanadyjskich, ale i domy z pełnych bali „czują się” lepiej, gdy ich ściany są solidnie zakotwiczone w betonowych ścianach fundamentowych.
Jeszcze większą stabilność drewnianym domom zapewniają oczywiście ciężkie, wykonane z betonu piwnice, przykryte żelbetowym stropem, które wykonuje się zwłaszcza wtedy, gdy dom budowany jest na działce ze spadkiem (Fot. 5). Ważne też, że w takich sytuacjach podpiwniczenie musi być przynajmniej częściowo zagłębione w gruncie, a bez użycia betonu do wykonania jego ścian trudno byłoby je zabezpieczyć przed wilgocią i naporem gruntu.
BETON Z PEWNEGO CEMENTU
Betonowe fundamenty domów drewnianych i murowanych tylko wtedy będą odpowiednio mocne, sztywne i trwałe, jeśli do przygotowania mieszanki betonowej, zostanie użyty pewny cement, pochodzący z cementowni. Na pewno nie nadają się do tego różnego rodzaju mieszanki cementowo-popiołowe, choćby dlatego, że nie spełniają one wymagań normy cementowej.
Przy wykonywaniu fundamentów betonowych korzystną okolicznością jest to, że do ich zrobienia potrzeba bardzo dużo betonu – zarówno wtedy, gdy są to piwnice, zamknięte od góry sztywnym, monolitycznym stropem żelbetowym, jak i tradycyjne ławy i ściany fundamentowe.
Dotyczy to także fundamentów pod małe budynki i dlatego nawet do ich wykonania nie opłaca się mieszanki betonowej przygotowywać na budowie w betoniarce. Z wielu względów, zarówno czasowych, jak i finansowych, lepiej jest zamówić ją w wytwórni, zajmującej się produkcją betonu towarowego.
Najważniejsze, że taka firma musi przestrzegać reżimów technologicznych podczas wykonywania mieszanek betonowych, a w nich przewidziane jest użycie jedynie pewnego cementu, wyprodukowanego z cementowni, a nie jakichś zamienników, będących jedynie mieszaniną cementu i popiołu o przeważnie nieznanym składzie.
WIĘCEJ NA TEN TEMAT:
Dlaczego na budowie domu warto używać tylko prawdziwego cementu?
Dlaczego fundamenty domu warto wykonać ze szczelnego betonu?
Dlaczego betonowanie ław fundamentowych bezpośrednio w wykopie nie jest dobrym rozwiązaniem?
Czym ławy betonowe różnią się od żelbetowych?
Z czego można zrobić ściany fundamentowe?
Dlaczego konstrukcje monolityczne można wykonywać tylko z żelbetu?