Z czego można zrobić ściany fundamentowe?
W Polsce większość domów jednorodzinnych wybudowanych jest na tradycyjnych ławach i ścianach fundamentowych. Ławy wykonuje się z betonu, układanego w deskowaniu lub bezpośrednio w wykopie, natomiast ściany fundamentowe są najczęściej murowane z betonowych bloczków. Mogą być one także wykonane z betonu i monolitycznie połączone z ławami fundamentowymi.
Szerokość ław fundamentowych zależy od warunków gruntowych na działce oraz wielkości obciążeń przekazywanych na grunt przez ściany domu. W większości domów jednorodzinnych szerokość ław wynosi zwykle od 60 do 80 cm.
Inaczej jest ze ścianami fundamentowymi. Ich szerokość zależy przede wszystkim od grubości ścian parteru. Pod ścianami jednowarstwowymi o grubości 40-48 cm mają one przeważnie szerokość 38 cm. Natomiast gdy dom ma ściany dwuwarstwowe, wówczas szerokość ścian fundamentowych jest taka sama lub zbliżona do grubości warstwy nośnej ścian parteru i wynosi zwykle 24-25 cm.
BLOCZKI PEŁNE
Murowane ściany fundamentowe wykonywane są najczęściej z bloczków betonowych o grubości 12 lub 14 cm i długości 38 cm (Fot. 1 i 2). Murowane są na zaprawę cementową (nie cementowo-wapienną) ze względu na możliwy kontakt fundamentów – mimo zastosowania izolacji przeciwwilgociowej – z wilgocią gruntową. By ułatwić murowanie ścian z bloczków, warto dodać do zaprawy cementowej – dla poprawienia jej urabialności – dodatki uplastyczniające.
Fot. 1 – W domach jednorodzinnych ściany fundamentowe najczęściej muruje się na ławach fundamentowych z pełnych bloczków betonowych
Fot. 2 – Czasem jeden z boków bloczków fundamentowych ma wyprofilowaną powierzchnię, ułatwiającą ułożenie izolacji przeciwwilgociowej
BLOCZKI OTWOROWE
Zamiast pełnych bloczków betonowych można zastosować otworowe, z górną powierzchnią pełną i drążeniami skierowanymi w dół (Fot. 3). Ich boczne ścianki są wyprofilowane we wpusty i wypusty – można je więc murować bez wykonywania spoin pionowych, co przyspiesza prace murarskie.
Także dlatego, że bloczki otworowe są większe od pełnych, ściany z nich muruje się szybciej. Przy czym ważne, że bloczek otworowy, przy objętości mniej więcej dwa razy większej od pełnego, waży praktycznie tyle samo. Oznacza to, że wysiłek dla murarza (Fot. 4) podczas przenoszenia i układania obu rodzajów bloczków w ścianie, jest podobny.
Fot. 3 – Do wykonywania ścian fundamentowych używa się też „podwójnych” bloczków, które mają od spodu wydrążone otwory
Fot. 4 – Murowanie ścian z bloczków otworowych, większych niż pełne, nie jest trudniejsze, gdyż mają podobny ciężar
ŚCIANY MONOLITYCZNE
Monolityczne ściany fundamentowe wykonuje się najczęściej w deskowaniach powtarzalnych (Fot. 5). Ich zbrojenie jest połączone ze zbrojeniem podłużnym ław fundamentowych, dzięki czemu pod względem konstrukcyjnym tworzą one jedną całość. Sztywność takiego monolitycznego fundamentu jest zdecydowanie większa niż wtedy, gdy ściany fundamentowe są wymurowane na ławach z bloczków betonowych. Fundament ze ścianami monolitycznymi łatwiej jest też skutecznie odizolować do wilgoci gruntowej (Fot. 6).
Fot. 5 – Monolityczne ściany fundamentowe najczęściej wykonuje się w deskowaniach powtarzalnych (inwentaryzowanych)
Fot. 6 – Fundamenty ze ścianami betonowymi, monolitycznie połączone z ławami, są zdecydowanie bardziej sztywne
PUSTAKI OTWOROWE
Ściany fundamentowe z pustaków otworowych, nazywanych też zasypowymi (Fot. 7), łączą w sobie zalety ścian wykonanych z bloczków betonowych oraz tych, które są betonowane w deskowaniu. Pustaki, z których muruje się te ściany, pełnią rolę deskowania dla wypełniającej je później mieszanki betonowej. Nie jest to jednak deskowanie tracone, ponieważ pustaki fundamentowe biorą też udział w przenoszeniu obciążeń, przekazywanych przez wymurowane na nich ściany domu.
Dzięki dużym otworom można podczas murowania ścian nakładać w kolejnych warstwach pustaki na wypuszczone z ław fundamentowych zbrojenie pionowe słupów konstrukcyjnych. Możliwe jest też – dzięki odpowiedniemu ukształtowaniu bocznych ścianek pustaków – ułożenie podłużnych prętów zbrojeniowych (Fot. 8) i zwiększenie w ten sposób odporności ścian fundamentowych na boczne parcie gruntu. Ma to znaczenie szczególnie wtedy, gdy budynek jest podpiwniczony.
Fot. Zbigniew Pilch
Fot. 7 – Najpierw na ławach muruje się ściany z pustaków zasypowych, a dopiero później otwory w nich wypełnia mieszanką betonową
Fot. Zbigniew Pilch
Fot. 8 – Dzięki odpowiedniemu ukształtowaniu pustaków otworowych, wykonywane z nich ściany mogą być zbrojone również podłużnie
TYLKO PEWNY CEMENT
Wszystkie bloczki i pustaki fundamentowe wykonywane są oczywiście wyłącznie z pewnego cementu, wyprodukowanego w cementowni. Ich producenci na pewno nie będą ryzykować zrobienia ich z różnego rodzaju mieszanek cementowo-popiołowych.
Na ścianach z tych elementów opierać się będzie bowiem cały ciężar domu – muszą więc być odpowiednio mocne i trwałe, a ważnym gwarantem tego jest pewny cement. Trzeba też zdawać sobie sprawę z tego, że elementy te mogą mieć, przynajmniej okresowo, kontakt z wilgocią gruntową, w której przeważnie są też obecne – agresywne w stosunku do betonu – kwasy organiczne.
Zasada stosowania wyłącznie pewnego cementu, wyprodukowanego w cementowni, odnosi się także do zapraw, użytych do murowania bloczków i pustaków oraz do mieszanki betonowej, użytej do wykonywania ścian monolitycznych oraz ścian z pustaków otworowych.
WIĘCEJ NA TEN TEMAT:
Dlaczego na budowie domu warto używać tylko prawdziwego cementu?
Dlaczego fundamenty domu warto wykonać ze szczelnego betonu?
Jakiego cementu najlepiej użyć na budowie domu?
Jakie oznaczenia powinny mieć worki z cementem?
Kiedy powinno się stosować zaprawę cementową, a kiedy – cementowo-wapienną?