Czym tynki cementowo-wapienne różnią się od gipsowych?
Tynki cementowo-wapienne mają zdecydowanie dłuższą tradycję niż gipsowe. Kiedyś prawie całkowicie wyparły z rynku budowlanego dużo słabsze od nich i mniej trwałe tynki wapienne. Teraz nie poddają się ekspansji tynków gipsowych, zwłaszcza że są takie miejsca w budynku, w których pozostają niezastąpione. Nie brakuje jednak inwestorów, którzy mając wybór, decydują się na ułożenie tynków cementowo-wapiennych na ścianach i sufitach w całym domu.
Różnice w zastosowaniu i układaniu obu rodzajów tynków wynikają z właściwości surowców, z których są przygotowywane. Tynki gipsowe można stosować jedynie we wnętrzach budynków, gdyż nie są odporne na długotrwałe zawilgocenie. Dlatego do tynkowania elewacji domów z murowanymi ścianami jednowarstwowymi i trójwarstwowymi (Fot. 1) nadają się jedynie tynki cementowo-wapienne. Tylko one mają bowiem wystarczającą odporność na zmienne warunki atmosferyczne.
Fot. 1 – Na elewacjach domów można układać tylko tynki cementowo-wapienne, które są bez porównania bardziej odporne na zmienne warunki atmosferyczne niż gipsowe
Inaczej jest w ogrzewanych wnętrzach domu – tu można bez obaw stosować zarówno tynki cementowo-wapienne, jak i gipsowe. Są jednak inwestorzy, którzy – wykonując w całym domu tynki gipsowe – wolą mieć nie tylko w garażu i nieogrzewanej piwnicy, ale i w łazienkach bardziej odporne na wilgoć tynki cementowo-wapienne.
Przy czym zastosowanie dwóch rodzajów tynków zdarza się nie tylko w domach z wentylacją naturalną, w których zwłaszcza zimą powietrze rzeczywiście może mieć podwyższoną wilgotność. Także właściciele domów z wentylacją mechaniczną z odzyskiem ciepła, w których powietrze podczas dużych mrozów jest raczej zbyt suche niż wilgotne, bardzo często wybierają do łazienek tynki cementowo-wapienne.
Czasem dotyczy to jedynie ich części, na przykład gdy w łazience ma być wokół wolnostojącej wanny okładzina z otoczaków (Fot. 2). Wtedy w tych miejscach lepiej na ścianie ułożyć tynk cementowo-wapienny (Fot. 3), by stosunkowo ciężka okładzina była przyklejona do mocniejszego i bardziej odpornego na wilgoć podłoża.
Fot. 2 – W łazience stosunkowo ciężką okładzinę ścienną wokół wanny lepiej ułożyć na odpornym na zawilgocenie tynku cementowo-wapiennym
Fot. 3 – Nie jest błędem ułożenie w łazience dwóch rodzajów tynków: w miejscach „suchych” – gipsowego, a w „mokrych” – cementowo-wapiennego
RÓŻNICE POMIĘDZY TYNKAMI CEMENTOWO-WAPIENNYMI I GIPSOWYMI
Tynki gipsowe przewyższają cementowo-wapienne gładkością wykańczanych powierzchni. Podobne efekty można uzyskać również z tynkami cementowo-wapiennymi, ale trzeba je dodatkowo pokryć jeszcze cienką warstwą gładzi gipsowej lub – grubszą i droższą od niej – sztablaturą. Takie zabiegi jednak dodatkowo kosztują i to wcale niemało.
Za to tynki cementowo-wapienne trudniej jest uszkodzić – na przykład podczas wnoszenia lub przesuwania mebli. Prawdą jest jednak, że trudniej je także naprawić, gdy takie sytuacje się zdarzą. W przeciwieństwie do cementowo-wapiennych uszkodzenia tynków gipsowych da się usunąć łatwo i niewielkim kosztem – zwłaszcza wtedy, gdy wykończone nimi ściany i sufity są pomalowane na biało.
WYKONYWANIE TYNKÓW CEMENTOWO-WAPIENNYCH I GIPSOWYCH
Obecnie nie tylko tynki gipsowe, ale i cementowo-wapienne wykonuje się z gotowych suchych zapraw, dostarczanych na małe budowy w workach. Zaprawy te miesza się z wodą w takich samych agregatach tynkarskich (Fot. 4) i podaje pompą do poszczególnych pomieszczeń (Fot. 5). Jedyna różnica jest taka, że podczas przygotowywania i pompowania tynków cementowo-wapiennych szybciej zużywają się gumowe części agregatu.
Fot. 4 – Do przygotowania i układania zarówno tynków gipsowych, jaki i cementowo-wapiennych używa się teraz takiego samego agregatu z pompą
Fot. 5 – Na odpowiednio zagruntowane ściany i sufity oba rodzaje tynków nakłada się pod ciśnieniem za pomocą końcówki podłączonej do agregatu
Praktycznie nie zdarza się już, by zaprawy niezbędne do wykonania tynków cementowo-wapiennych były przygotowywane na placu budowy w betoniarce z cementu, wapna, piasku i wody. W takich warunkach trudno jest bowiem zachować proporcje i powtarzalną jakość składników (szczególnie piasku) oraz zapewnić kolejnym porcjom zaprawy takie same parametry. Dlatego w poszczególnych pomieszczeniach wykonane z takich zapraw tynki mogłyby różnić się pod względem wyglądu, struktury i jakości.
Gotowe mieszanki cementowo-wapienne, zawierające – oprócz podstawowych składników – także wiele dodatków uszlachetniających, produkuje się oczywiście wyłącznie z pewnego cementu, wyprodukowanego w cementowni. Tylko on – swoim zgodnym z normą składem – gwarantuje, że z przygotowanych z niego zapraw tynkarskich da się wykonać wysokiej jakości tynki.
Gotowe tynki cementowo-wapienne układa się w trzech warstwach: pierwszą jest kilkumilimetrowa warstwa szczepna, nazywana obrzutką lub szprycem, podstawową – tynk podkładowy, a wykończeniową – tynk dekoracyjny. Tej ostatniej warstwy nie wykonuje się, jeśli na tynku mają być ułożone na przykład płytki ceramiczne lub kamienne. Tynki te mają zwykle grubość 15 mm.
Tynki gipsowe nanosi się w jednej warstwie, po uprzednim pomalowaniu ścian i sufitów środkiem gruntującym, zmniejszającym ich chłonność i poprawiającym przyczepność do nich zaprawy. Tynki gipsowe mają przeważnie grubość około 10 mm.
Tynki gipsowe (Fot. 6) twardnieją i wysychają szybciej niż cementowo-wapienne. Podczas tynkowania gipsem wprowadza się też do pomieszczeń mniej wilgoci, dzięki czemu sam budynek szybciej wysycha i wcześniej powstają warunki do prowadzenia dalszych prac wykończeniowych (na przykład ocieplenia i zabudowy poddasza).
Fot. 6 – Tynki gipsowe twardnieją i wysychają szybciej niż cementowo-wapienne
Fot. 7 – Przy chłodnej pogodzie tynki cementowo-wapienne mogą wysychać nawet wiele dni
Tynki cementowo-wapienne wysychają zdecydowanie wolniej niż gipsowe (Fot. 7). Jeśli zostały położone późną jesienią lub wczesną wiosną, w okresie gdy powietrze na zewnątrz jest chłodne i ma dużą wilgotność, to w miejscach styku ścian ze stropami oraz na nadprożach okiennych mogą się pojawiać na tynku krople wody, opóźniające dodatkowo jego wysychanie.
* * *
Zarówno tynki gipsowe, jak i cementowo-wapienne, przygotowane z pewnego cementu, mają swoje zalety, dlatego zapewne jeszcze długo będą używane do wykańczania ścian i sufitów nie tylko w pomieszczeniach mieszkalnych.
WIĘCEJ NA TEN TEMAT:
Dlaczego na budowie domu warto używać tylko prawdziwego cementu?
Jakiego cementu najlepiej użyć na budowie domu?
Kiedy powinno się stosować zaprawę cementową, a kiedy – cementowo-wapienną?
Jakie są zalety ściennych okładzin z betonu?