Baza wiedzy

Czym beton architektoniczny różni się od konstrukcyjnego?

Beton – szczególnie ten zbrojony, czyli żelbet – jest bardzo dobrym i w wielu sytuacjach niezastąpionym materiałem konstrukcyjnym. Duża nośność, sztywność i trwałość wykonanych z betonu konstrukcji sprawia, że jest on powszechnie stosowany przy wznoszeniu większości obiektów budowlanych.

Od pewnego czasu surowy beton jest wykorzystywany także w aranżacji wnętrz. W takim zastosowaniu, w którym nie pełni on tylko funkcji konstrukcyjnej, ale również dekoracyjną, nazywany jest betonem architektonicznym. Spotkać go można przede wszystkim w nowoczesnych budynkach biurowych i użyteczności publicznej, ale także w mieszkalnych o podwyższonym standardzie. Wśród tych ostatnich dotyczy to szczególnie loftów, czyli ekskluzywnych mieszkań, urządzanych w dawnych obiektach poprzemysłowych.

Gładkie lub fakturowane powierzchnie betonowych ścian i sufitów – całych lub jedynie ich fragmentów – można oczywiście spotkać także we wnętrzach domów jednorodzinnych o nowoczesnej architekturze, którym – w większym lub mniejszym stopniu – nadają industrialny charakter (Fot. 1).

Fot. 1 (archiwum SPC) – W tym jednorodzinnym domu o nowoczesnej architekturze ważnymi i oryginalnymi elementami wykończenia wnętrz są „surowe” powierzchnie ścian i stropów, wykonanych z betonu architektonicznego

Warto w tym miejscu zwrócić uwagę, że atrakcyjność i rosnąca popularność betonu architektonicznego wynika nie tylko z tego, że powierzchnie wykonanych z niego elementów domu mają oryginalny, niepowtarzalny wygląd. Są one też dużo trwalsze i bardziej odporne na uszkodzenia (również na zarysowania wywołane odkształceniami budynku) od tynków gipsowych lub cementowo-wapiennych, którymi tradycyjnie wykańcza się ściany murowane i sufity żelbetowych stropów.

BETON ARCHITEKTONICZNY
Tak naprawdę beton architektoniczny nie różni się w zasadzie niczym od „zwykłego”, stosowanego do wykonania tych elementów konstrukcyjnych domu, które są później albo niewidoczne (jak na przykład fundamenty), albo pokrywane warstwami wykończeniowymi. Ponieważ jednak pełni on także rolę dekoracyjną, beton architektoniczny musi być szczególnie starannie wykonany, by na jego powierzchni nie było wżerów („raków”) i innych, nieplanowanych nierówności i przebarwień. Nie znaczy to oczywiście, że elementy konstrukcyjne z betonu „zwykłego” można wykonywać byle jak. Szanujące się firmy wykonawcze z reguły dbają o to, by wszystkie żelbetowe elementy konstrukcyjne naziemnej bryły domu (ściany, słupy, filary, stropy i schody) były tak wykonane, że ich powierzchni można by wcale nie wykańczać innymi materiałami (Fot. 2).

Fot. 2 – Żelbetowe ściany i stropy tego budynku zostały wykonane bardzo starannie, a ich wykonawcy zapewne nie zdawali sobie sprawy, że zrobili je… z betonu architektonicznego 🙂

Wymaga to jednak od wykonawców odpowiednich umiejętności i sumienności – zarówno podczas układania i zagęszczania mieszanki betonowej, jak i późniejszej pielęgnacji świeżo wykonanych elementów. Powinni też oni dysponować dobrymi deskowaniami, przy czym nie muszą to być jedynie gładkie szalunki powtarzalne (inwentaryzowane). Można je także zrobić w sposób tradycyjny z pojedynczych desek, jeśli zamiarem projektanta domu było, by na powierzchniach betonowych i żelbetowych konstrukcji widoczny był rysunek naturalnego drewna. Podobnie atrakcyjnie mogą wyglądać elementy z betonu, których powierzchnie odwzorowują fakturę płyt wiórowych (na przykład OSB), w których zostały one uformowane (Fot. 3).

Fot. 3 – Elementy konstrukcyjne, betonowane w formach wykonanych z płyt wiórowych, po rozdeskowaniu zachowają na powierzchni ich fakturę – niestety tutaj zostanie ona zasłonięta styropianowymi płytami ocieplenia

Podczas wykonywania elementów z betonu architektonicznego wiele zależy też od dostawców gotowej mieszanki betonowej. Musi być ona odpowiednio zaprojektowana i przygotowana, by była plastyczna i dokładnie – bez „raków” – wypełniała deskowanie. Ważne też, by dostarczane na budowę jej kolejne porcje miały nie tylko taki sam skład i konsystencję, ale również powtarzalny kolor.

Uwaga! Wszystkie betonowe elementy konstrukcji domu, niezależnie od tego, czy będą później wykańczane, czy pozostaną „surowe”, powinno się wykonywać jedynie z takich mieszanek, do których przygotowania użyto pewnego cementu, wyprodukowanego w cementowni. Elementów z betonu architektonicznego dotyczy to w szczególności, gdyż użycie do ich wykonania różnego rodzaju mieszanek cementowo-popiołowych, o nieokreślonych parametrach technicznych i zmiennej kolorystyce, może dać kiepskie efekty, dalekie od zamierzonych.

OKŁADZINY BETONOWE
Moda na wykańczanie wnętrz betonem architektonicznym sprawia, że stosuje się go także w domach ze ścianami wymurowanymi z bloczków i pustaków. Używa się do tego celu płyt betonowych, różniących się między sobą fakturą i kolorystyką (mogą mieć różne odcienie szarości albo być barwione w masie), a także wielkością i grubością (najcieńsze mają około 1 cm).

O popularności tego stosunkowo nowego materiału wykończeniowego świadczy też to, że po wpisaniu do wyszukiwarki internetowej hasła: beton architektoniczny, na pierwszych pięciu stronach wyświetlają się przede wszystkim oferty firm, produkujących takie płyty. Przy czym nie są to tylko płyty przeznaczone do wnętrz (Fot. 4), ale także na elewacje domów (Fot. 5). Dla miłośników betonu architektonicznego jest to o tyle istotne, że w Polsce – z uwagi na warunki klimatyczne – ściany zewnętrzne nie mogą być wykonane tylko z niego. By mieć odpowiednio mały współczynnik przenikania ciepła, ściany te muszą być dobrze izolowane termicznie. Dlatego okładziny z betonowych płyt – których oferta rynkowa jest także niezwykle bogata – układane są dopiero na warstwie ocieplenia.

Same płyty z betonu architektonicznego nie mają wprawdzie wiele wspólnego z betonem konstrukcyjnym, stosowanym do wznoszenia obiektów budowlanych. Jednak ich coraz wyższa pozycja – ze względu na walory użytkowe i dekoracyjne – wśród materiałów wykończeniowych, najlepiej świadczy o znakomitych właściwościach cementu jako spoiwa budowlanego. Oczywiście dotyczy to jedynie pewnego cementu, pochodzącego z cementowni. Nic więc dziwnego, że żaden z szanujących się producentów okładzin płytowych z betonu architektonicznego nie użyje do ich wytworzenia mieszanek cementowo-popiołowych, pochodzących z różnego rodzaju mieszalni. Zwłaszcza, że korzyść mieliby z tego praktycznie żadną, natomiast straty – także finansowe – mogłyby być dla nich bardzo bolesne.

WIĘCEJ NA TEN TEMAT:
Dlaczego na budowie domu warto używać tylko prawdziwego cementu?
Jakie domieszki do betonu warto stosować na budowie domu?