Czy rozbiórka konstrukcji z betonu może być obciążeniem dla środowiska naturalnego?
Mieszkańcy domu raczej nie myślą o tym, co stanie się z materiałami, z których został on wykonany, jeśli – ze względu na przykład na jego stan techniczny lub inne potrzeby mieszkaniowe nowych właścicieli – trzeba go będzie kiedyś rozebrać, by na tym miejscu wybudować nowy. Trudno jednak wykluczyć, że tak się nie zdarzy, więc – choć jest to zwykle perspektywa bardzo odległa – dobrze jest zdawać sobie sprawę z tego, że materiały z rozbiórki starego domu mogą być dużym obciążeniem dla środowiska naturalnego.
Do wykonania konstrukcji domu oraz jego instalacji i wykończenia używa się wielu materiałów budowlanych, które – gdy dojdzie do jego rozbiórki – staną się odpadami, stanowiącymi w różnym stopniu zagrożenie dla zdrowia ludzi i środowiska naturalnego. Dla zrównoważonego rozwoju ważne jest więc, by realizacja obecnych potrzeb (tutaj: mieszkaniowych) nie odbywała się kosztem przyszłych pokoleń.
Dlatego odpady budowlane i rozbiórkowe, których ilość w Europie szacuje się na co najmniej 200 mln ton rocznie, nie powinny trafiać na wysypiska śmieci, tylko zostać w możliwie największym stopniu poddane recyklingowi i ponownie wykorzystane.
RECYKLING BETONOWYCH ELEMENTÓW DOMU
W murowanych domach jednorodzinnych, zbudowanych w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat, beton jest materiałem dominującym. W większości z nich z betonu wykonane są nie tylko fundamenty, ale i żelbetowe stropy i schody (Fot. 1), a także nadproża okienne i drzwiowe.
W niektórych z nich ważną rolę pełnią – składające się z belek i słupów – szkieletowe konstrukcje ścian i dachu (Fot. 2). Żelbetowe elementy domu mają bowiem nie tylko dużą nośność, sztywność i trwałość, ale są też niepalne.
Do tego beton – według opinii Instytutu Techniki Budowlanej – charakteryzuje się „pomijalnie niską emisją lotnych związków organicznych”, w przeciwieństwie na przykład do wielu materiałów wykończeniowych, a także mebli i innych elementów wyposażenia wnętrz (zobacz: Jaki jest wpływ betonu na jakość powietrza w domu?).
Ta ostatnia właściwość betonu oznacza, że również odpady, powstałe po rozbiórce betonowych i żelbetowych elementów domu, nie będą niebezpieczne dla ludzi i zwierząt, a także dla środowiska naturalnego. Nie zmienia to oczywiście faktu, że nie powinny one trafić na różnego rodzaju składowiska, tylko być poddane recyklingowi.
RECYKLING BETONU
Skutecznym sposobem na zagospodarowanie i ponowne wykorzystanie odpadów, powstałych z rozbiórki żelbetowych i betonowych elementów domu, jest ich rozdrobnienie w specjalnych kruszarkach. W procesie tym powstaje wtórne kruszywo betonowe, które po podzieleniu na frakcje, może być użyte do produkcji nowego betonu. Pozwala to nie tylko na racjonalne wykorzystanie odpadów betonowych, ale i na ograniczenie zużycia naturalnych kruszyw kamiennych.
Zagospodarowanie odpadów dotyczy także prętów zbrojeniowych. Podczas procesu kruszenia elementów żelbetowych oddzielane są od betonu – za pomocą specjalnych separatorów magnetycznych – pręty stalowe, które w postaci złomu trafiają następnie do hut, gdzie wykorzystywane są do produkcji nowych wyrobów.
Jak wykazują badania, beton z rozdrobnionego kruszywa rozbiórkowego, ze względu na przyleganie do niego zaprawy cementowej, jest – w porównaniu z tym, który został wykonany z kruszywa naturalnego – nieco mniej odkształcalny, bardziej nasiąkliwy i ma większy skurcz – nie wykazuje natomiast przez to większej skłonności do pęknięć i zarysowań. Także obniżenie jego wytrzymałości na ściskanie nie jest duże – nawet wtedy, gdy grubsze kruszywo naturalne zostanie w 100% zastąpione tym z odzysku, nie przekracza ono 10%.
Kruszywo z recyklingu może być również konkurencyjne cenowo w stosunku do kruszyw naturalnych, zwłaszcza w tych rejonach Polski, gdzie te ostatnie są trudno dostępne i trzeba je przywozić z dalszych odległości. Nie bez znaczenia jest także to, że pozyskiwanie piasku i żwiru zawsze powoduje nieodwracalne zmiany w krajobrazie.
Należy też liczyć się z tym, że ceny naturalnych kruszyw mineralnych będą rosły wraz ze zmniejszaniem się ich nieodnawialnych zasobów oraz zwiększaniem kosztów ich wydobycia i segregacji na frakcje, a także transportu. Trzeba się również wziąć pod uwagę, że będą rosły opłaty za składowanie rozbiórkowych odpadów budowlanych.
Oczywiście najlepiej, gdyby rozbiórkowe elementy z betonu były rozdrabniane w kamieniołomach. Mogłyby one wtedy oferować klientom mieszanki, składające się w różnych proporcjach z kruszyw naturalnych i z recyklingu.
WYKORZYSTANIE KRUSZYWA Z RECYKLINGU
Już teraz kruszywo z recyklingu i wykonany z niego beton można z powodzeniem stosować do budowy dróg, ulic i parkingów oraz konstrukcji geotechnicznych, a także do wykonywania fundamentów budynków (Fot. 3).
Wraz z doskonaleniem metod przetwarzania gruzu betonowego, można będzie z mieszanek betonowych, przygotowanych z udziałem odzyskanego kruszywa, wykonywać bardziej skomplikowane i odpowiedzialne konstrukcje żelbetowe (Fot. 4). Już obecnie bowiem możliwe jest uzyskanie betonów z kruszywem z recyklingu o parametrach zbliżonych do tych, jakie mają betony, wykonane z kruszywa naturalnego.
Jak z tego widać, recykling odpadów betonowych jest nie tylko możliwy, ale i z wielu względów pożyteczny, opłacalny i ekologiczny. Jego rozwojowi sprzyja także norma PN-EN 206:2014, która opisuje warunki stosowania kruszyw z recyklingu jako zamiennika kruszyw naturalnych, w zależności od ich parametrów technicznych i klasy ekspozycji betonu.
BETON ZAWSZE TYLKO Z PEWNEGO CEMENTU
Należy oczywiście pamiętać, że niezależnie od tego, czy mieszanka betonowa ma być wykonana z kruszywa naturalnego, czy też częściowo lub całkowicie ma ono zostać zastąpione przez kruszywo z odzysku, to do jej przygotowania zawsze należy użyć pewnego cementu, wyprodukowanego w cementowni.
Użycie zamiast pewnego cementu różnego rodzaju mieszanek cementowo-popiołowych, niespełniających wymagań normy cementowej, z pewnością nie zagwarantuje, że nawet poprawnie wykonane konstrukcje betonowe, a tym bardziej żelbetowe, będą miały projektowaną wytrzymałość na ściskanie, a także trwałość oraz odpowiednią odporność na destrukcyjne oddziaływanie czynników zewnętrznych.
WIĘCEJ NA TEN TEMAT:
Co zrobić, żeby przygotowany na budowie beton był mocny i trwały?
Dlaczego na budowie domu warto używać tylko prawdziwego cementu?
Czy beton też może korodować, podobnie jak stal?
Dlaczego bez betonu nie da się zbudować domów drewnianych?
Czym grożą błędy popełnione podczas wykonywania stropu monolitycznego?
Dlaczego konstrukcje z betonu – bardziej niż z innych materiałów – są odporne na ogień?
Dlaczego konstrukcje monolityczne można wykonywać tylko z żelbetu?
Dlaczego lepiej nie wykonywać schodów wspornikowych na zewnątrz domu?