Co zrobić, gdy podczas betonowania elementów domu temperatura jest poniżej zera?
Betonowe i żelbetowe elementy domu są odporne zarówno na wysoką, jak i niską temperaturę. Jednak podczas ich wykonywania – przynajmniej przez pierwszy okres wiązania cementu i twardnienia betonu – najlepiej, żeby temperatura powietrza była nie niższa niż 5°C i nie wyższa niż 23°C. Niestety nie zawsze podczas prac betoniarskich panują takie właśnie warunki pogodowe.
Osoby budujące swój dom zaniepokojone są – i słusznie – szczególnie wtedy, gdy podczas wykonywania w nim elementów betonowych lub żelbetowych, temperatura powietrza spada nagle poniżej zera (Fot. 1). Niestety takie sytuacje w naszej strefie klimatycznej zdarzają się dość często, jeśli budowa domu realizowana jest w okresie od późnej jesieni do wczesnej wiosny.
Gdy niespodziewany atak zimy zdarzy się przed rozpoczęciem betonowania, najlepiej oczywiście byłoby przełożyć go na później. Niestety z wielu powodów nie zawsze jest to możliwe i prace betoniarskie często trzeba prowadzić także nawet wtedy, gdy temperatura powietrza jest ujemna.
Dla wytrzymałości i trwałości żelbetowych i betonowych elementów domu jest to oczywiście sytuacja niekorzystna, ale jest ona taka również wtedy, gdy temperatura spada wyraźnie poniżej zera tuż po ich zabetonowaniu. Wtedy jedyne co można zrobić, to różnymi sposobami próbować je ochronić przed negatywnymi skutkami zamarznięcia świeżo ułożonej mieszanki betonowej.
ODPOWIEDNIE PLANOWANIE
Wykonywanie betonowych i żelbetowych elementów domu najlepiej oczywiście zaplanować na okres, gdy temperatura powietrza bywa wyraźnie dodatnia, czyli od późnej wiosny do wczesnej jesieni. Wtedy bowiem jedyne co może być problemem, to dłuższe upały, z którymi jednak łatwiej można sobie poradzić niż z wyraźnym spadkiem temperatury poniżej zera, który może się zdarzyć podczas betonowania ich zimą.
Zobacz: Jak betonować elementy domu podczas upalnego lata?
Jeśli mimo wszystko prace betoniarskie muszą być wykonywane w chłodnej porze roku, to najlepiej byłoby je tak zaplanować, by w ich trakcie nie zaskoczył nas mróz. Niestety, nie jest to łatwe, ponieważ nie bardzo można liczyć na długookresowe prognozy pogody, które – także ze względu na postępujące zmiany klimatyczne – są zazwyczaj mało precyzyjne. Dlatego podczas betonowania elementów w tym okresie zawsze trzeba liczyć się z tym, że temperatura – nie tylko w nocy, ale i w ciągu dnia – może spaść poniżej zera i odpowiednio się do tego przygotować.
Przełożenie tych prac na później – co byłoby z pewnością rozwiązaniem racjonalnym – nie zawsze bowiem jest możliwe. Jednym z powodów może być coraz trudniejsza sytuacja na rynku budowlanym. Wymuszenie na firmie wykonawczej, by na przykład żelbetowy strop wykonała w innym terminie, może skończyć się opóźnieniem budowy naszego domu, jeśli nie całkowitym zerwaniem przez nią umowy.
MIESZANKA DO BETONOWANIA W UJEMNEJ TEMPERATURZE
Zdarza się, że betonowanie elementów domu trzeba prowadzić, pomimo tego, że już od wielu dni temperatura jest ujemna – i to nie tylko w nocy, ale i w ciągu dnia. Dla wykonywanych elementów konstrukcyjnych domu, które są odpowiedzialne za jego bezpieczeństwo, sztywność i trwałość, jest to oczywiście niekorzystne.
Nie oznacza to, że nawet w takich warunkach nie da się – dzięki różnym zabiegom technologicznym – wykonać ich poprawnie. Nie może to być jednak duży mróz – podczas budowy domu jednorodzinnego temperatura powietrza nie powinna spaść poniżej minus 5°C, a w skrajnych sytuacjach – poniżej minus 10°C.
Podczas chłodnej pogody trzeba przede wszystkim całkowicie zrezygnować z przygotowywania mieszanki betonowej na placu budowy. Nie da się bowiem w takich warunkach zrobić betonu, który nadawałaby się do użycia w obniżonej temperaturze. Na szczęście nawet w warunkach małej budowy, zwłaszcza większe elementy betonowe i żelbetowe, wykonuje się obecnie z betonu towarowego, zamówionego w wytwórni i przywiezionego na budowę betonowozami.
To dobrze, bo wytwórnie mają możliwości, by przygotować taką mieszankę betonową, z której da się poprawnie wykonać żelbetowe i betonowe elementy także w ujemnej temperaturze. Przede wszystkim mogą dodać do niej chemiczne domieszki przeciwmrozowe, które powodują obniżenie temperatury zamarzania świeżego betonu oraz przyspieszają wiązanie cementu. Pozwalają one też na zmniejszenie od 10 do 20% ilości wody zarobowej dodawanej do mieszanki betonowej, co korzystnie wpływa na szczelność, wytrzymałość i mrozoodporność twardniejącego w takich warunkach betonu.
Zobacz: Jakie domieszki do betonu warto stosować na budowie domu?
Wytwórnia betonu ma też możliwość podgrzania mieszanki betonowej, przez wymieszanie niezmrożonego, a najlepiej pogrzanego żwiru i piasku z gorącą wodą o temperaturze około 50°C, a dopiero potem z cementem. Może też ona mieszankę betonową podgrzewać za pomocą pary wodnej podczas jej przygotowywania.
Dlatego przewidując, że na przykład betonowanie stropu (Fot. 2) może przebiegać w ujemnej temperaturze, wystarczy zamówić w wytwórni mieszankę betonową o parametrach, dostosowanych do takich warunków. Przy czym powinna mieć ona konsystencję plastyczną lub gęstoplastyczną, czyli taką, w której jest stosunkowo mało wody, mogącej łatwo zamarzać w ujemnej temperaturze.
BETONOWANIE ELEMENTÓW W NISKIEJ TEMPERATURZE
Niezależnie od warunków pogodowych układaną w deskowaniu mieszankę betonową trzeba ułożyć bez „raków”. Podczas betonowania elementów w niskiej temperaturze bardzo ważne jest, by możliwie szybko ochronić je nie tylko przed mrozem, ale i wiatrem, który mógłby odbierać ciepło z wierzchnich warstw wykonanych elementów, powodując ich zarysowanie.
Dlaczego w elementach betonowych nie powinno być „raków”?
Zobacz: Czy wiatr może spowodować zarysowanie stropu żelbetowego?
Dla elementów betonowych, wykonywanych podczas chłodów, korzystną okolicznością jest to, że proces hydratacji cementu i twardnienia betonu jest reakcją egzotermiczną, czyli taką, podczas której wydziela się ciepło. Dlatego szybkie zaizolowanie termiczne świeżo zabetonowanych elementów jest sprawą bardzo ważną. Nie jest to jednak proste, ponieważ w chłodnych warunkach beton twardnieje bardzo wolno, więc nie da się od razu na nie wchodzić. Dotyczy to zwłaszcza elementów o dużej powierzchni, takich jak stropy lub betonowe podkłady podłogi na gruncie (Fot. 3).
Świeżo zabetonowane elementy można chronić przed mrozem za pomocą płyt styropianowych lub całkowicie ekologicznych, choć obecnie rzadziej używanych mat ze słomy lub trzciny. Mogą to być też plandeki z brezentu lub arkusze czarnej folii budowlanej, która łatwo nagrzewa się od słońca, przekazując ciepło wykonanym elementom betonowym. Wszystkie te osłony trzeba oczywiście odpowiednio docisnąć, by nie zostały poderwane przez wiatr.
Uwaga! Dla betonu szczególnie ważna jest ochrona przed mrozem przez pierwsze kilka dni po jego ułożeniu. Uważa się bowiem, że jeśli zdąży on osiągnąć co najmniej 20% swojej „normowej” wytrzymałości po 24 dniach twardnienia (minimum 5 MPa), to później mróz nie jest już dla niego bardzo groźny.
ZAWSZE Z PEWNEGO CEMENTU
Niezależnie od tego, czy są to mroźna zima, czy upalne lato, zawsze do przygotowania mieszanki betonowej, z której mają być wykonane betonowe lub żelbetowe elementy domu, powinno się użyć pewnego cementu, wyprodukowanego w cementowni.
Użycie mieszanki cementowo-popiołowej do przygotowania betonu, z którego mają być wykonywane elementy betonowe w temperaturze znacznie poniżej plus 5°C, to już bardzo poważny błąd. Taka decyzja jeszcze bardziej zwiększa niebezpieczeństwo, że wykonane z niej elementy betonowe, nie będą miały projektowanej wytrzymałości i trwałości. W elementach żelbetowych dochodzi do tego jeszcze zagrożenie dla prętów zbrojeniowych, ponieważ taki cementowo-popiołowy beton, dodatkowo „zaatakowany” przez mróz, może nie zapewniać im wystarczającej ochrony przed korozją.
Na szczęście – jak wspomniano wcześniej – nawet na budowie niewielkiego domu jednorodzinnego prawie wszystkie elementy żelbetowe i betonowe wykonuje się teraz z gotowej mieszanki betonowej. Tak jest po prostu nie tylko szybciej, ale i taniej. Jest także pewniej, ponieważ każda szanująca się wytwórnia betonu towarowego do jego przygotowania używa wyłącznie pewnego cementu, pochodzącego z cementowni. Tylko wtedy ma ona pewność, że – w przeciwieństwie do różnego rodzaju mieszanek cementowo-popiołowych – swoimi parametrami spełnia on wymagania normy cementowej.
WIĘCEJ NA TEN TEMAT:
Dlaczego na budowie domu warto używać tylko prawdziwego cementu?
Jak w niskiej temperaturze betonować elementy konstrukcyjne domu?
Jak betonować elementy domu, by nie uszkodził ich mróz?
Czy można betonować elementy domu podczas mroźnej pogody?
Jakie domieszki do betonu warto stosować na budowie domu?
Jak betonować elementy domu podczas upalnego lata?
Jak w wysokiej temperaturze betonować elementy konstrukcyjne domu?