Jakie domieszki do betonu warto stosować na budowie domu?
Poprawnie zaprojektowana, przygotowana i ułożona w deskowaniu mieszanka betonowa jest najlepszą gwarancją wytrzymałości i trwałości betonu, jeśli tylko w pierwszym okresie twardnienia będzie on odpowiednio pielęgnowany. Stanie się tak jedynie pod warunkiem, że do wykonania mieszanki użyto składników odpowiedniej jakości, a przede wszystkim pewnego cementu, wyprodukowanego w cementowni.
Beton zrobiony z mieszanki betonowej, składającej się z pewnego cementu portlandzkiego, piasku i żwiru bez zanieczyszczeń oraz czystej wody, jest sam z siebie bardzo wytrzymałym i trwałym materiałem budowlanym. To samo dotyczy zapraw cementowych, które pod względem materiałowym różni od betonu jedynie to, że nie ma w nich kruszywa o grubym uziarnieniu.
Zdarzają się jednak sytuacje budowlane, w których może nam zależeć na modyfikacji „czystych” (specyficznych) właściwości betonu lub zapraw. Chcemy na przykład, by beton wiązał w temperaturze niższej niż 5ºC lub szybciej niż zwykle, a zaprawa cementowa była bardziej urabialna. By to uzyskać trzeba dodać do mieszanki betonowej lub świeżej zaprawy odpowiednie domieszki chemiczne.
Gdy beton zamawiamy w wytwórni (Fot. 1), to wystarczy, że zgłosimy nasze potrzeby w trakcie składania zamówienia, a jej pracownicy już sami zatroszczą o to, by do mieszanki betonowej dodać właściwe i w odpowiedniej ilości domieszki.
Jeśli jednak beton będzie przygotowany na placu budowy, to na wykonawcę domu spadnie odpowiedzialność za to, by modyfikowanie jego właściwości zostało przeprowadzone poprawnie. Najważniejszy jest oczywiście dobór właściwej domieszki, ale ogromne znaczenie ma też to, by była ona dodana do przygotowywanej zaprawy cementowej lub mieszanki betonowej we właściwym momencie i w odpowiedniej ilości.
Dozowanie domieszek do betonu w warunkach budowy – wbrew pozorom – wcale nie jest łatwe. Jest tak przede wszystkim dlatego, że odmierzanie składników dodawanych do betoniarki jest zazwyczaj mało precyzyjne, więc i właściwości mieszanki z poszczególnych porcji bywają czasem bardzo zróżnicowane. Tymczasem domieszki chemiczne, modyfikujące właściwości betonu lub zaprawy, powinny być dodawane dokładnie w ilościach podanych przez ich producenta, a te są niewielkie i nie przekraczają 5% masy cementu.
Uwaga! Do kupionych w workach gotowych, suchych zapraw nie powinniśmy sami dodawać domieszek chemicznych – zrobił to bowiem już ich producent. Wystarczy, jeśli wybierzemy po prostu takie zaprawy, które najbardziej pasują nam swoimi właściwościami – na przykład są szybkowiążące lub wodoszczelne.
DOMIESZKI DO BETONÓW
Na rynku jest bardzo dużo rodzajów domieszek chemicznych, które w bardzo różny sposób wpływają na zmianę właściwości betonu, a także samej mieszanki betonowej.
Uplastyczniające, czyli plastyfikatory. To najbardziej popularny rodzaj domieszek. Dodaje się je do wody zarobowej w bardzo niewielkich ilościach (0,2-0,5% masy cementu). Zwiększają one plastyczność mieszanek betonowych (nawet przy zmniejszeniu ilości wody zarobowej), dzięki czemu dokładniej wypełniają deskowania i łatwiej je zagęścić, a przez to wykonane z nich elementy są gładkie i pozbawione „raków” (Fot. 2).
Upłynniające, czyli superplastyfikatory. Pozwalają one na znaczne zmniejszenie ilości wody zarobowej w mieszance (nawet o 30-35%), a przez to – bez zmniejszenia urabialności mieszanki – uzyskanie betonu o wysokiej wytrzymałości. Ponieważ jednak w domach jednorodzinnych nie występują przeważnie duże obciążenia, więc na ich budowie superplastyfikatory stosuje się raczej rzadko.
Opóźniające wiązanie. Ich dodanie do mieszanki betonowej opóźnia wiązanie cementu, co może być szczególnie korzystne podczas wykonywania prac betoniarskich w gorące dni. Dzięki nim z powodu wysokiej temperatury nie pojawiają się w świeżo wykonanych elementach betonowych rysy i pęknięcia.
Przyspieszające wiązanie. Domieszki te stosuje się, gdy betonowanie trzeba przeprowadzić w niskich temperaturach – poniżej 5°C. Warto je zastosować profilaktycznie także wtedy, gdy obawiamy się, że w nocy – już po wykonaniu elementów z betonu – temperatura może spaść poniżej zera. Niezależnie jednak od zastosowania tych domieszek, należy w takich sytuacjach starannie okryć świeżo ułożony beton folią, styropianem lub słomianymi matami, by ochronić go przed mrozem.
Napowietrzające. Domieszki te, przez wytworzenie w mieszance betonowej dużej ilości małych pęcherzyków powietrza, poprawiają jej urabialność, a także zmniejszają nasiąkliwość betonu oraz zwiększają jego mrozoodporność, a co za tym idzie – także trwałość.
Uszczelniające. Domieszki te warto dodać do mieszanek betonowych, z których mają być wykonane elementy budowlane, mogące mieć stały kontakt z wodą. Dotyczy to szczególnie wody gruntowej, w której mogą znajdować się kwasy organiczne, powodujące korozję betonu. Dlatego dodawanie domieszek uszczelniających jest szczególnie wskazane podczas wykonywania fundamentów domu, choć oczywiście najlepiej, jeśli są one wykonane ze specjalnie zaprojektowanego betonu wodoszczelnego.
Wielofunkcyjne. Dostępne są również domieszki wielofunkcyjne, nazywane też kompleksowymi, które mogą zmieniać kilka właściwości mieszanki betonowej lub mieć wpływ na niektóre parametry stwardniałego betonu.
DOMIESZKI DO ZAPRAW
Do zapraw stosuje się przede wszystkim domieszki uplastyczniające. Zwiększają one urabialność zaprawy cementowej, co bardzo ułatwia na przykład murowanie ścian fundamentowych z bloczków betonowych (Fot. 3). To ważne, bo użycie do tego celu zaprawy cementowo-wapiennej, zdecydowanie bardziej plastycznej niż cementowa, byłoby błędem, ze względu na możliwy kontakt takich ścian z wilgotnym gruntem.
Dodanie domieszek uplastyczniających umożliwia też wykonanie mocnych, równych i gładkich wylewek betonowych (podkładów podłogowych). Dzięki domieszkom zaprawy te mogą mieć konsystencję mokrego piasku, a mimo to łatwo się je rozkłada, wyrównuje i zagęszcza, a wykonane wylewki mają mniejszy skurcz i nie „wstają” (Fot. 4).
Domieszki uplastyczniające dodaje się też do zapraw klejowych, służących do murowania ścian z bloczków i pustaków, a także przyklejania płytek ceramicznych. Dzięki nim zaprawy te mają lepszą przyczepność do podłoża, większą elastyczność i mniejszą nasiąkliwość.
Domieszkom chemicznym zawdzięczają swoje właściwości także zaprawy szybkowiążące, nazywane też montażowymi. Używa się ich na przykład podczas prac remontowych, gdy zależy nam by na domurowanym fragmencie ściany można było w miarę szybko oprzeć nową belkę nadprożową lub stropową.
* * *
Z domieszkami chemicznymi, zwłaszcza tymi do betonu, należy w warunkach budowy podchodzić w miarę ostrożnie i ich nie nadużywać. Warto bowiem wiedzieć, że czasem – poprawiając jedną właściwość – mogą one negatywnie wpływać na przykład na wytrzymałość lub trwałość betonu albo powodować powstanie w nim rys skurczowych. Nie należy też – przynajmniej bez konsultacji z producentem – dodawać do mieszanki betonowej kilku domieszek jednocześnie.
Trzeba też mieć świadomość, że podawane przez producentów proporcje domieszek odnoszą się do mieszanek betonowych przygotowanych z pewnego cementu, wyprodukowanego w cementowni zgodnie z europejskimi normami. Nie sposób bowiem przewidzieć, jak pod dodaniu domieszek zachowają się zaprawy i betony, zrobione przy użyciu różnego rodzaju mieszanek cementowo-popiołowych, na które producent ma jedynie aprobatę techniczną i sam deklaruje, że jego wyroby mają zapisane w niej parametry.
Zanim więc sięgniemy po domieszki chemiczne, pamiętajmy, żeby zarówno beton, jak i zaprawa były przygotowane wyłącznie z pewnego cementu.
ZOBACZ TAKŻE:
Dlaczego na budowie domu warto używać tylko prawdziwego cementu?
Jakiego cementu najlepiej użyć na budowie domu?
Kiedy powinno się stosować zaprawę cementową, a kiedy – cementowo-wapienną?
Dlaczego w elementach betonowych nie powinno być „raków”?
Co zrobić, żeby przygotowany na budowie beton był mocny i trwały?