Baza wiedzy

Kiedy powinno się stosować zaprawę cementową, a kiedy – cementowo-wapienną?

W zaprawach budowlanych cement i wapno pełnią funkcję spoiwa. Mimo podobnej roli różnią się one od siebie właściwościami. Cement jest spoiwem hydraulicznym, co oznacza, że do wiązania potrzebuje wody, natomiast wapnu potrzebne jest do tego powietrze i bez dostępu do niego zaprawa wapienna może nie stwardnieć wcale.

Zaprawa budowlana jest mieszaniną piasku, wody i spoiwa – w cementowej jest nim cement, a w wapiennej – wapno. Zaprawa cementowa nie tylko ma większą wytrzymałość i trwałość niż wapienna, ale też może wiązać w środowisku wilgotnym. Dlatego od czasu uruchomienia masowej produkcji cementu portlandzkiego to właśnie zaprawa cementowa zaczęła wypierać wapienną z różnych zastosowań w pracach budowlanych – od murarskich po tynkarskie.

Nie było to jednak wyparcie całkowite, gdyż na przykład murowanie ścian z cegieł, bloczków czy pustaków przy użyciu zaprawy cementowej jest dość trudne, choćby ze względu na jej gorszą niż wapiennej urabialność. Dlatego w wielu pracach budowlanych zamiast cementowej stosuje się zaprawę cementowo-wapienną, w której spoiwem dla piasku jest nie tylko cement, ale i wapno. W tym związku cement zapewnia zaprawie dużą wytrzymałość i odporność na wilgoć, a wapno – plastyczność i dobrą przyczepność.

To właśnie dlatego takiej zaprawy używa się do murowania ścian, a także do ich tynkowania – zarówno w środku, jak i na zewnątrz budynku.

Nie oznacza to jednak, że podczas budowy domu zapraw cementowych wcale się teraz nie używa. Wszędzie bowiem tam, gdzie elementy budynku mogą być narażone na silne i długotrwałe zawilgocenie, warto użyć zaprawy cementowej. Dotyczy to także wylewek podłogowych, od których oczekuje się dużej wytrzymałości.

ŚCIANY FUNDAMENTOWE Z BLOCZKÓW BETONOWYCH
Pierwszym elementem domu, do którego wykonania najlepiej użyć zaprawy cementowej są ściany fundamentowe, murowane z bloczków betonowych (Fot. 1).

Z reguły są one wprawdzie chronione przed wilgocią gruntową bitumiczną izolacją przeciwwilgociową, wykonaną na ich zewnętrznych – a czasem także wewnętrznych – powierzchniach. Niezależnie jednak od tego będzie lepiej dla trwałości fundamentów domu, jeśli nie tylko bloczki, ale i zaprawa, na której są wymurowane, będzie zrobiona z cementu. Dobrze też, jeśli przed ułożeniem izolacji przeciwwilgociowej powierzchnie ścian fundamentowych zostaną wyrównane („wyrapowane”) za pomocą zaprawy cementowej. Dzięki temu nie tylko zużyje się mniej emulsji bitumicznej, ale też izolację z niej da się ułożyć w sposób ciągły, bez przerw na chropowatych spoinach.

Podczas wykonywania prac murarskich i tynkarskich z użyciem zaprawy cementowej warto – dla ułatwienia sobie pracy – dodać do niej specjalnego środka uplastyczniającego, który wyraźnie poprawia jej urabialność, plastyczność i przyczepność.

MUROWANIE ŚCIAN DOMU
Ściany konstrukcyjne i działowe domu, wykonane z bloczków i pustaków, muruje się teraz wyłącznie na zaprawie cementowo-wapiennej. Dotyczy to przede wszystkim zapraw – gotowych lub przygotowywanych na placu budowy, których używa się do murowania ścian na grube spoiny (Fot. 2). W cementowych zaprawach klejowych, stosowanych do budowania ścian na cienkie spoiny, udział wapna jest zazwyczaj bardzo niewielki albo nie ma go w nich wcale.

TYNKI WEWNĘTRZNE I ZEWNĘTRZNE
Z zaprawy cementowo-wapiennej układa się tradycyjne tynki na ścianach i sufitach. W tym zastosowaniu wyparły one całkowicie tynki wapienne, które wykonywano jeszcze trzydzieści lat temu nie tylko w domach jednorodzinnych. Wewnętrzne tynki cementowo-wapienne mają teraz wprawdzie dużą konkurencję ze strony tynków gipsowych, których powierzchnia jest dużo gładszą. Pozostają one jednak niezastąpione przy wykonywaniu elewacji domów ze ścianami jednowarstwowymi lub tynkowanymi trójwarstwowymi. Tynki gipsowe są bowiem zupełnie nieodporne na destrukcyjne działanie czynników atmosferycznych.

Mimo coraz większej popularności wypraw gipsowych, wykańczanie wnętrz tynkami cementowo-wapiennymi wciąż ma wielu zwolenników (Fot. 3). Co prawda wysychają one dłużej niż gipsowe, ale są za to od nich zdecydowanie bardziej odporne na wilgoć. Trudniej też je uszkodzić mechanicznie, na przykład podczas transportu lub przestawiania mebli.

WYLEWKI PODŁOGOWE
Wylewki są ważnym elementem wszystkich podłóg, gdyż to w ich warstwach – zarówno przy ogrzewaniu grzejnikowym, jak i podłogowym – prowadzi się teraz przewody grzewcze. To dlatego przed ułożeniem warstw wykończeniowych podłóg – parkietu, paneli, desek czy wykładzin – konieczne jest ułożenie na warstwie izolacji termicznej lub akustycznej odpowiednio sztywnego i mocnego podkładu. Znakomicie nadają się do tego celu zaprawy cementowe o konsystencji wilgotnej (półsuchej), które przygotowuje się i podaje do poszczególnych pomieszczeń za pomocą urządzenia nazywanego mixokretem (Fot. 4). Do takich zapraw dodaje się środki uplastyczniające oraz zbrojenie rozproszone z włókien polipropylenowych. Ułatwiają one układanie wylewek oraz uodporniają je na zarysowania, które mógłby spowodować skurcz występujący w fazie twardnienia zaprawy.

Wylewki cementowe mają wprawdzie pewną konkurencję w postaci jastrychów anhydrytowych, ale nie powinno się ich układać w pomieszczeniach o podwyższonej wilgotności (na przykład w garażach czy piwnicach), a już na pewno na balkonach czy tarasach.

Uwaga! Do przygotowania zarówno zaprawy cementowej, jak i cementowo-wapiennej należy używać wyłącznie pewnego cementu, wyprodukowanego w cementowni. Użycie do tego celu mieszanek cementowo-popiołowych może zdecydowanie obniżyć jakość i trwałość zapraw murarskich, tynków i wylewek podłogowych.

Przygotowując zaprawy z wyrobów gotowych, przywożonych na budowę w workach, można być więcej niż pewnym, że do ich produkcji użyto pewnego cementu. Żadna bowiem szanująca się firma, dostarczająca na rynek gotowe zaprawy, nie użyje do ich produkcji mieszanek cementowo-popiołowych, pochodzących z różnego rodzaju mieszalni. Ich skład i parametry techniczne są bowiem wielką niewiadomą. Mieszanki te mogą też zawierać niespalone części organiczne, będące przyczyną korozji zapraw oraz spadku ich wytrzymałości i trwałości.

ZOBACZ TAKŻE:
Dlaczego na budowie domu warto używać tylko prawdziwego cementu?
Jakiego cementu najlepiej użyć na budowie domu?